پیشرفت علم کمک روز افزونی در پزشکی و بهبود راه‌های درمانی بسیاری از بیماری‌ها داشته است. امروزه لیزر توانسته جایگزین بسیاری از اعمال جراحی سنگین و پر عارضه شود. کاربرد لیزر در جراحی فیستول مقعد به دلیل حساسیت و آسیب‌پذیری طبیعی ناحیه‌ی مقعد نسبت به سایر اندام‌ها از بسیاری از مشکلات این روند درمانی کاسته است. لیزر در تمامی اعمال جراحی از مزایای بسیاری برخوردار است. اما به دلیل تک بعدی بودن درمان فیستول مقعد و نبود راهی جز جراحی آن، نقش لیزر پررنگ‌تر و قابل درک‌تر خواهد بود.
در لیزر درمانی فیستول مقعد به جای استفاده از تیغ یا چاقوی جراحی و آسیب زدن به بافت‌های اطراف با کمک اشعه و انرژی ساطع شده از دستگاه لیزر مسیر فیستول را می‌بندند. لیزردرمانی می‌تواند با دقت و تهاجم کمتر به عضله‌ی دریچه مقعدی و حتی بدون کمترین خونریزی و درد انجام شود. زیرا لیزر این قابلیت را دارد تا هم اعصاب آسیب‌دیده حین جراحی و هم مویرگ‌های پاره شده را ترمیم کند. این جراحی سرپایی بوده و نیازی به بیهوشی عمومی و تحمل عوارض ناشی از آن ندارد.
درمان فیستول با لیزر در مدت محدودتر و با سرعت بیشتری انجام می گردد و فرد می‌تواند زودتر از سایر روش‌ها به فعالیت روزمره و کار خود بازگردد. احتمال عود یا عفونت ناشی از آن کمتر از سایر روش‌هاست. نگرانی‌ای از عارضهی بی‌اختیاری مقعدی وجود ندارد، زیرا احتمال آن در این روش بسیار کاهش می‌یابد. البته ناگفته نماند لیزر احتمال انتقال بیماری‌های منتقل شونده از خون مانند هپاتیت و HIV را به حداقل و حتی صفر می‌رساند.
با ورود لیزر به حیطه‌ی درمانی ترس ناشی از جراحی بیماران و خانواده‌هایشان کم شده و افراد با خیالی آسوده‌تر برای درمان مشکلات خود پا به اطاق عمل می‌گذارند. پزشکان نیز از این روش درمانی به دلیل آسانی و کم‌تهاجمی بودن، بیشتر از روشهای قدیمی و تیغ جراحی استقبال می‌کنند.
به صورت کلی فیستول در نتیجه‌ی یک اتصال غیر نرمال میان دو ارگان یا دو سطح و بافت بدن به وجود می‌آید. در فیستول مقعد این اتصال بین دیواره‌ی مخاطی درون کانال مقعد و پوست نزدیک مقعد ایجاد می‌شود که به شکل یک تونل کوچک باریک غیر طبیعی در پایان راست روده ظاهر خواهد شد که به سطح خارجی پوست باز می‌شود.
برای درک بهتر فیستول مقعدی آشنایی با حالت طبیعی کانال مقعد لازم است. کانال مقعد در پایانی‌ترین مسیر دستگاه گوارش در حد فاصل دو دریچه‌ی حلقه مانند عضلانی به نام دریچه‌ی داخلی و خارجی مقعد قرار گرفته است. دریچه‌ی داخلی از جنس عضلات صاف و غیر ارادی و دریچه‌ی خارجی از عضلات اسکلتی و تحت کنترل ارادی تشکیل شده است. این دو عضله با هم می‌توانند کانال مقعد را حمایت کنند. ما بین این دو دریچه، غددی قرار گرفته است که غددی مقعدی نام دارند و ترشحات خود را به درون کانال مقعد تخلیه می‌کنند. در صورتی که خروجی یکی از این غدد مسدود شود منجر به عفونت و چرک خواهد شد.
در نهایت فیستول مقعدی در نتیجه این عفونت در نزدیکی مقعد و تجمع چرک در بافت نزدیک آن ایجاد می‌شود. چرک می‌تواند یک کانال کوچک در پشت سر خود بر جای بگذارد و به سطح پوست گسترش یابد. فیستول مقعد در افرادی با سابقه‌ی آبسه مقعد که به درستی بهبود نیافته است، رخ می‌دهد. چرک و حتی ترشحات مدفوعی نیز می‌توانند از این کانال کوچک خارج و در سطح پوست رویت شوند. عفونت ناشی از آبسه می‌تواند در کل بدن نیز پخش شود.
فیستول مقعد بر اساس سادگی یا پیچیده بودن و محل قرارگیری و نزدیکی آن به محل دریچه‌های کانال مقعد به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. پنج دسته‌ی آن شامل:
فیستول اکسترا اسفنکتریک (Extrasphincteric ): از راست روده (قسمتی از روده‌ی بزرگ) آغاز و به سمت پایین کشیده شده و از طریق عضله‌ی لواتور آنی کف لگن به پوست اطراف مقعد باز می‌شود. توجه داشته باشید که این نوع فیستول از خطوط دندانه دار (که غدد مقعد در آن قرار دارد) به وجود می‌آید که می‌تواند از بیماری کرون یا یک فرآیند التهابی مانند آپاندیس و یا آبسه ناشی شود.
فیستول سوپر اسفنکتریک ( Suprasphincteric ): از بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی آغاز شده و به سمت بالا گسترش می‌یابد و از عضلات پوبورکتالیس عبور کرده و در حدود یک اینچی خروجی مقعد به پوست باز می‌شود. این فیستول ۲۰ درصد شیوع دارد.
فیستول ترانس اسفنکتریک ( Transphincteric ): بین عضلات دریچه‌ی داخلی و خارجی و یا پشت مقعد شروع، از عضله‌ی اسفنکتر خارجی عبور کرده و در فاصله‌‌ی یک اینچی و یا دورتر از پوست اطراف مقعد خارج می‌شود. این فیستول با شیوع ۲۰ الی ۲۵ درصد به دلیل شکل ظاهری آن که ممکن است شبیه ‘U’ باشد، گاهی اوقات فیستول نعل اسبی نامیده می‌شود.
فیستول اینتر اسفنکتریک ( Intersphincteric ): از بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی آغاز شده و با عبور از عضله اسفنکتر داخلی از قسمت بسیار نزدیک به مقعد خارج می‌شود. شایع‌ترین نوع فیستول مقعدی با شیوع ۵۵ تا ۷۰ درصد است.
فیستول زیرمخاطی: این فیستول به صورت سطحی از زیر مخاط عبور می‌کند.
این کانال می‌تواند باعث بروز علائم ناخوشایند مانند ناراحتی و سوزش پوست، درد، التهاب و همچنین در برخی از بیماران علایم دیگری چون خونریزی و ترشح در هنگام عبور مدفوع شود. بسته به علت این بیماری و عوامل دیگر ممکن است فیستول با علائم متفاوتی خود را نشان دهد. به دلیل شدت آسیب معمولاً راهی جز جراحی برای درمان فیستول و ترمیم آن پس از مقابله با عفونت ناحیه وجود ندارد.
معمولاً فیستول مقعد به دنبال یک آبسه مقعدی به وجود می‌آید که بسیار دردناک است. آبسه به دلیل انسداد یکی از غدد درون راست روده ایجاد می‌شود سپس چرک ناشی از آن در بافت‌ها به پدید آمدن یک فیستول مقعدی کمک می‌کند. تخمین زده شده که بین هر چهار فردی که دچار آبسه مقعد می‌شوند دو مورد به فیستول ختم خواهد شد. درمان آبسه معمولاً ساده است که با یک برش پوستی روی آبسه و تخلیه چرک آن انجام می‌شود. تخلیه آبسه می‌تواند در مطب پزشک یا کلینیک تحت بی‌حسی موضعی انجام شود. اغلب موارد در صورتی که آبسه خود‌به‌خود تخلیه شود و به صورت کامل بهبود نیابد، فیستول اتفاق می‌افتد. پس دلایل این بیماری به ترتیب عبارت است از:
آبسه مقعدی: فیستول ناشی از آبسه معمولاً دارای علائم کلی عفونت در بدن فرد است که در اغلب موارد تکرار می‌شود، این علائم شامل تب، خستگی، احساس ناخوشی و تورم اطراف دهانه‌ی مقعد است.
از طرفی نادرترین دلایل ایجاد فیستول مقعد که ممکن است ناشی از یک بیماری مزمن در فرد باشد، عبارتند از:
بیماری کرون: یک بیماری طولانی‌مدت که در آن دستگاه و لوله‌های گوارشی ملتهب می‌شوند. در صورتی که علت فیستول این بیماری باشد خود را با نشانه‌های متفاوتی نشان خواهد داد که در تشخیص کمک‌کننده خواهد بود. بیماری کرون در ۲۵ درصد موارد فیستول مقعدی نقش دارد که دارای علایمی از جمله درد شکم، اسهال، از دست دادن اشتها، کاهش وزن، تهوع و استفراغ است؛
منبع : بیماری فیستول مقعد چیست؟ و علل ایجاد انواع این بیماری دردناک
در گذشته در صورتی که روش هایی مثل تغییر سبک زندگی از جمله تغییر رژیم غذایی و ورزش بر روی درمان بیماری فیشر موثر نبود از دیگر روش های عمل شقاق استفاده می شد، روش های سنتی مشکلات بسیاری دارد اما امروز استفاده از لیزر به عنوان روشی موثر و پیشرفته بدون هیچ عارضه ای می تواند در درمان بیماری شما مفید باشد، لیزر درمانی شقاق بستگی به میزان عود بیماری دارد در صورتی که شقاق در مرحله ی حاد قرار داشته باشد می توان آن را با لیزر کم توان نیز درمان نمود و اگر بیماری در حالت مزمن قرار داشته باشد نیاز به اشعه پرتوان است. برخی از مزایای درمان شقاق با لیزر به این شرح است:
با پیشرفت علم روشهای نوین و پیشرفته‌تری برای انواع بیماری‌ها کشف می‌شود که می‌تواند با عوارض کمتر، با پروسه درمانی سریع‌تری به بیمار کمک کند. لیزر درمانی یکی از این روشهای کم‌تهاجمی جدید است که امروزه در درمان بسیاری از بیماری‌ها ایفای نقش می‌کند و در برخی بیماری‌ها حتی توانسته جایگزین اعمال جراحی سنگین و پرعارضه شود. اخیراً لیزر توانسته در درمان شقاق یا فیشر مقعد نیز ایفای نقش کند. هر چند به دلیل جدید بودن استفاده از آن در این زمینه هنوز نتوانسته به اندازه‌ی اعمال جراحی فیشر مقعدی خودنمایی کند، اما کمترین مزیت آشکار آن نداشتن عارضهی بی‌اختیاری مدفوع و گاز روده است.
از دیگر مزایای درمان شقاق با لیزر انجام آن تحت بی‌حسی موضعی نه بیهوشی عمومی و به صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری شدن در بیمارستان است. در این روش برای دیدن محل شکاف یک وسیله به نام اسپکولوم را درون مقعد قرار می‌دهند و سپس آن را باز و تنظیم می‌کنند. بدون دست‌کاری و تحریک محل ترک مقعد با استفاده از اشعه‌ی لیزر ناحیه‌ی آسیب‌دیده را ترمیم می‌کنند. لیزر درمانی تازه‌ترین تکنیک مدرن برای درمان شقاق مقعد است. در آینده‌ی نزدیک لیزر می‌تواند تبدیل به جایگزین مناسبی برای روشهای دیگر شود.
در یک بررسی مطالعاتی بر روی ۲۵ بیمار مرد و زن ۲۰ تا ۷۵ ساله‌ی مبتلا به شقاق مزمن مقعد که لیزر درمانی شده بودند، به مدت شش ماه تا یک سال پیگیری شدند. میزان درد، خونریزی و ابتلا به یبوست در آنان به طور قابل توجهی بهبود یافته بود. از طرفی در هیچ کدام از بیماران، بیماری شقاق مقعد تا یک سال پیگیری عود نکرده بود. همچنین هیچ یک از آنها دچار بی‌اختیاری مدفوع و یا ناتوانی در کنترل گاز روده نشده بودند. این بررسی نشان داد که درمان شقاق با لیزر روشی ساده، امن و مؤثر است که می‌تواند با بی‌حسی موضعی در یک مرکز درمانی با حداقل عوارض ممکن بعد از عمل انجام شود.
هرچند برای اثبات این مسئله نیاز به مطالعات و بررسی‌های بیشتر وجود دارد تا بتواند به صورت کامل جایگزین روشهای سنگین عمل جراحی فیشر مقعد شود.
منبع : بهترین روشهای درمان شقاق یا فیشر مقعد با لیزر و عمل جراحی